Zeytin Üreticilerimizin dikkatine, Sıcak Hava Dalgası Uyarısı
Bursa ilimizdeki zeytin ağaçlarındaki çiçeklenme dönemindeki aşırı yüksek sıcaklıklar meyve oluşumunu engelleyebilir. Bunun için sulama ve diğer önerilerimiz bulunmaktadır.
Bu hafta sonu 15.05.2020 Cuma gününden itibaren önümüzdeki hafta ortasına kadar hava sıcaklıklarının hissedilir derecede artarak mevsim normallerinin 9 ila 13 derece üzerinde seyredeceği ve uzun yıllar Mayıs ayında kaydedilen en yüksek sıcaklık değerlerini yer yer aşabileceği değerlendirilmektedir.
Bursa ilimizde zeytin ağaçları, genellikle mayıs ayının ortasından itibaren çiçeklenme aşamasındadır. Bu durum zeytinliklerin bulunduğu rakım ve yöneyleri arasında farklılık gösterir. Bu yıl ilk çiçeklenmeler Karacabey ve Mustafakemalpaşa'daki zeytin bahçelerinde 16.05.2020 tarihinde gözlenmeye başladı. Bununla birlikte, zeytin üretimi için en hassas aşama tam çiçeklenmedir ve bunu meyve tutumu izler. Bunun nedeni; su eksikliği ve yüksek sıcaklıklar, çiçekler için ciddi sorunlara neden olabilir ve meyve oluşumunu ve verimini azaltabilir. Örneğin, bu aşamada su sıkıntısı çiçeklenme sayısının azalmasına ve verimli çiçeklerin azalmasına neden olabilir. Çiçeklenme dönemindeki yüksek sıcaklıkların, çiçek tozu çimlenme ve çim borusu gelişimi üzerinde negatif bir etki yaptığı belirlenmiştir. Tüm bu olaylar, meyve tutumu ve meyve üretiminin ciddi şekilde azalmasına ve sonuç olarak periyodisitenin artmasına yol açabilir. Bununla birlikte, bu dönemde su sıkıntısı, zeytin ağaçlarının sulanmasıyla çözülebilir. Ancak bu çözüm, sadece sulama imkânının mevcut olduğu zeytin bahçelerinde mümkündür.
Zeytin yetiştiriciliğinde kontrolü zor veya imkânsız olan meyve oluşumunu etkileyen iklimsel faktörler vardır. Bunlar; Yüksek sıcaklık ve sıcak ve kurutucu rüzgarlar meyve oluşumunu ciddi şekilde azaltabilir. Bunun nedeni, tam çiçeklenme aşamasında dehidrasyon (su kaybı), dişicik tepesinin kuruması ve tozlanmayı ve meyve oluşumunu engelleyerek çiçek dökülmesine neden olmalarıdır. Bununla birlikte, yüksek sıcaklık, kuru rüzgarlar ve su kıtlığı birlikteliği çiçeklere ve meyve tutumunda en ciddi şekilde zarar vermektedir. Zeytin çiçeklerinde döllenme ve meyve tutumu için en uygun sıcaklıklar 22 ila 25 °C arasındadır. 15 °C'nin altındaki veya 30-32 °C'nin üzerindeki sıcaklıklar meyve tutumunda ciddi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle, ilimizde gerçekleşmekte olan 32 °C'nin üzerinde ve hatta 37 °C'ye ulaşan sıcaklıklar (Bursa ilinde mayıs ayında ölçülen en yüksek sıcaklık 37 °C ile 26.05.1945 yılında iken bu günlerde 15.05.2020 tarihinde M.K.P.'da ölçülen 37,2 °C ile 75 yıllık yüksek sıcaklık rekoru kırılmıştır), çiçeklenme başlangıcında olan zeytin ağaçlarının zeytin üretimini önemli ölçüde azaltabilir. Bu hasara daha çok tam çiçeklenmede bu durum ile karşılaşılması sonucu oluşur. Bu açıdan ilimizde henüz çiçeklenme başlangıcında olmamız sıcaklıkların tam çiçeklenmedeki durumu önem kazanmaktadır.
Bu hasarın derecesi, çeşide ve diğer faktörlere bağlıdır. İlimiz genelinde yoğun olarak yetiştirilen Gemlik çeşidi zeytin yetiştiriciliğinin yapıldığı en kuzey paralellerde yer almakta ve adaptasyonu itibariyle bu yüksek sıcaklık ve kuraklığa karışı bu dönemde hassastır. Zeytin ağaçlarının iyi beslenme ve hidrasyon (yeterli ulaşılabilir su) durumu, ağacın yüksek sıcaklık gibi biyotik ve abiyotik streslere karşı direncini olumlu yönde etkiler. Uzun süreli yüksek sıcaklık, özellikle tam çiçek açarken hasar tehlikesini artırır. Güneye bakan yamaçlarda yer alan zeytin bahçeleri, kuzey tarafındaki bahçelerden göre daha yüksek hasar riski altındadır, çünkü kuzeye bakan yerler genellikle daha düşük sıcaklıklara sahiptir. Çiçek hasarının derecesi ayrıca yüksek sıcaklığa maruz kalma sırasında açık çiçeklerin yüzdesine de bağlıdır. Sulanan zeytin ağaçları, sulanmayan zeytin bahçelerindeki ağaçlardan daha az çiçek hasarı tehlikesi altındadır.
Zeytin bahçelerinde çiçek açarken yüksek sıcaklıktan kaynaklanan hasar riskini azaltmak için önerilerimiz:
Sulama imkanı bulunan zeytin bahçelerinde sulama yapılması uygun olacaktır. Zeytin ağaçlarının sulanması düzenli olmalıdır; çünkü yapraklara ve çiçeklere su transferini sağlayan ve böylece çiçek dehidrasyonu (su kaybı) tehlikesini azaltan toprağı iyi nemli koşullarında tutar. Aynı zamanda hava sıcaklığını değiştirebilen ve azaltabilen hava bağıl (nispi) nemini artırmaya yardımcı olur. Bununla birlikte; üreticilerimiz, çiçeklenme döneminde zeytin ağaçlarının aşırı sulanmasının, meyve tutumunu olumsuz yönde etkileyecek ve bu nedenle kaçınılması gereken özellikle azot gübrelemesinin topraktan alımını artıracağı göz önünde bulundurmalıdır. Bu karşılaştığımız özel durumda (damla sulama sisteminden ziyade) mikro sprink sulama püskürtücülerin kullanılması, hava bağıl nemini daha da arttırdığı için daha iyi sonuçlara sebebiyet verecektir. Sulama sistemlerinin ileriki planlamalarınızda bu yöne doğru kaydırılmasında yarar vardır.
Yaprak ve toprak analizine dayanan, ağaçların iyi bir beslenme durumunda kalmasını sağlayan zeytin ağaçlarının ideal gübrelenmesi, çiçeklerin iyi bir şekilde büyümesine ve kalitesine ve streslere (su kıtlığı veya yüksek sıcaklık gibi) daha iyi direnç ve meyve tutumu sağlar.
Üreticilerimiz, özellikle ilkbaharda; toprak suyu içeriğini ve organik materyali azaltan herhangi bir toprak işlemesinden kaçınmalıdır. Buna karşılık, özellikle kuru şartlardaki zeytin bahçelerinde topraktaki toprak suyu içeriğini ve organik materyali artıran tüm uygulamaları yapmalıdırlar. Zeytin bahçelerinde uygulanması gereken bazı tarımsal teknikler şunlardır:
- Toprak işleme veya herbisitler kullanmak yerine bitki örtüsünü kontrol etmek için mekanik biçme yapılmalı,
- Budama ve biçme artıkları, organik içeriği arttırmak için zemin yüzeyine yayılmalı veya sıklıkla uygulanan budama artıklarının yakılması yerine parçalanarak toprağa karıştırılmalıdır.
- Ahır gübresi gibi organik gübreler toprak alanının % 30-50'sinde (ağaç sıraları arasında) bir çim veya yeşil gübre oluşturacak bitki örtüsünün bakımı veya toprağın su içeriğinin arttırılmasında faydalı olan diğer tarım teknikleri kullanılmalıdır.